جمعی از دانشمندان دانشگاه MIT، بیمارستان MGH و دانشگاه علوم پزشکی هاروارد، تکنیک تصویربرداری جدیدی را ابداع و توسعه دادهاند. در این تکنیک با استفاده از ذرات لیزری[۱] جاسازی شده ی ریز، نور گسیلی لیزر، بافت چگال را تحت تابش قرار میدهد. تفکیک پذیری تصاویر حاصل از این تکنیک نسبت به میکروسکوپهای فلئورسانس ۶ مرتبه بیشتر است.
تفکیک پذیری نوری در میکروسکوپهای استاندارد به دلیل محدودیت پراش در حد طول موج نور و نهایتاً در حد چند صد نانومتر، محدود میشود. برخی از تکنیکهای تصویربرداری میتوانند بر حد پراش غلبه کنند، به طور مثال میکروسکوپهای همکانون لیزری[۲] که بافت نمونه را توسط لکه ای به قطر کمتر از طولموج در یک لحظه با فلئورسانس تحریکی ناشی از رنگهای تزریقی روشن میکنند. هر چند در روبش بافتهای ضخیم، گسیل از دیگر مؤلفه های سلول حساسیت چنین روشهایی را کاهش میدهد.
این تکنیک تصویربرداری جدید با به کارگیری سیستم نانو سیمهای پراوسکیت یدید سرب با طول ۳ تا ۷ میکرومتر و پهنای ۳۰۰ تا ۵۰۰ نانومتر، بر این محدودیتها غلبه کرده است. طبق مقاله ای که در APS Physics چاپ شده است، این ماده مانند یک لیزر نیمه هادی عمل کرده که میتواند با نور سبز پمپاژ و در طولموج nm ۷۷۵ گسیل لیزری داشته باشد.
زمانی که باریکه ی پروب با پهنای µm ۲/۵ با نانوسیم ها برخورد میکند، نور فلئورسانس پراکنده ای منتشر میشود؛ اما اگر نانوسیم ها در آستانه لیزدهی مشخصی تنظیم شده باشند، ذرات با شدت بیشتری نور گسیل میکنند در نتیجه تشخیص آنها از نور زمینه امکانپذیر است. طبق نتایج تیم تحقیقاتی، تصاویر حاصل از این روش میتواند تفکیکپذیری تا ۶ مرتبه بیشتر از تصاویر حاصل از میکروسکوپهای فلئورسانس داشته باشد.
به گفتهی آقای Sangyeon Cho (دانشجوی فارغالتحصیل دانشگاه MIT و سرگروه تیم تحقیق) در مقاله ی MIT News،”اگر تفکیکپذیری میکروسکوپفلئورسانس µm ۲ باشد، با استفاده از این روش، تفکیکپذیری nm ۳۰۰ قابل دستیابی است؛ یعنی حدوداً ۶ مرتبه بهبود نسبت به میکروسکوپهای معمولی. این ایده بسیار ساده و در عین حال مفید است و در بسیاری از کاربردهای تصویربرداری مختلف قابل کاربرد است”.
دانشمندان فعلاً به صورت تئوری کشف کرده اند با استفاده از روش میکروسکوپی LASE[3]، دربافت زنده میتوانند از لایه های بافت هدف یا نقاط خاص با جاسازی ذرات لیزری تصویربرداری کنند.
محققین اظهار کردهاند که تنها آن دسته از ذراتی که باریکه روی آنها متمرکز شده، به اندازهی کافی نور یا انرژی جذب کرده و به عنوان لیزر روشن میشوند. سایر ذرات که خارج از مسیر باریکه هستند، انرژی کمتری جذب کرده و تنها نور فلئورسانس تابش میکنند. محققین انتظار دارند که به کارگیری این روش در بافتهای زنده، که در حالت عادی نور در آنها به اطراف پراکنده میشود و تفکیکپذیری را از بین میبرد، بسیار مفید باشد زیرا با استفاده از ذرات لیزری، نقاط محدودی نور لیزر را انتشار داده و بنابراین نسبت به نور زمینه قابل تشخیص هستند و در نتیجه تفکیکپذیری مناسبی قابل دستیابی است.
امید است در آینده ذرات لیزری تا اندازه ای کوچک ساخته شوند که در آزمایشهای پزشکی قابل تزریق، کاشت و یا بلعیدن باشند. این ذرات میتوانند درون بدن به ارگانها یا تجمع پروتئینهای درون سلولها متصل شده و تصویربرداری با تفکیکپذیری nm ۱۰ را از این ساختار امکانپذیر سازند. در این صورت سلول مانند لیزر میدرخشد و به عنوان یک منبع نوری داخلی عمل میکند.
تفکیک پذیری نوری در میکروسکوپهای استاندارد به دلیل محدودیت پراش در حد طول موج نور و نهایتاً در حد چند صد نانومتر، محدود میشود. برخی از تکنیکهای تصویربرداری میتوانند بر حد پراش غلبه کنند، به طور مثال میکروسکوپهای همکانون لیزری[۲] که بافت نمونه را توسط لکه ای به قطر کمتر از طولموج در یک لحظه با فلئورسانس تحریکی ناشی از رنگهای تزریقی روشن میکنند. هر چند در روبش بافتهای ضخیم، گسیل از دیگر مؤلفه های سلول حساسیت چنین روشهایی را کاهش میدهد.
این تکنیک تصویربرداری جدید با به کارگیری سیستم نانو سیمهای پراوسکیت یدید سرب با طول ۳ تا ۷ میکرومتر و پهنای ۳۰۰ تا ۵۰۰ نانومتر، بر این محدودیتها غلبه کرده است. طبق مقاله ای که در APS Physics چاپ شده است، این ماده مانند یک لیزر نیمه هادی عمل کرده که میتواند با نور سبز پمپاژ و در طولموج nm ۷۷۵ گسیل لیزری داشته باشد.
زمانی که باریکه ی پروب با پهنای µm ۲/۵ با نانوسیم ها برخورد میکند، نور فلئورسانس پراکنده ای منتشر میشود؛ اما اگر نانوسیم ها در آستانه لیزدهی مشخصی تنظیم شده باشند، ذرات با شدت بیشتری نور گسیل میکنند در نتیجه تشخیص آنها از نور زمینه امکانپذیر است. طبق نتایج تیم تحقیقاتی، تصاویر حاصل از این روش میتواند تفکیکپذیری تا ۶ مرتبه بیشتر از تصاویر حاصل از میکروسکوپهای فلئورسانس داشته باشد.
به گفتهی آقای Sangyeon Cho (دانشجوی فارغالتحصیل دانشگاه MIT و سرگروه تیم تحقیق) در مقاله ی MIT News،”اگر تفکیکپذیری میکروسکوپفلئورسانس µm ۲ باشد، با استفاده از این روش، تفکیکپذیری nm ۳۰۰ قابل دستیابی است؛ یعنی حدوداً ۶ مرتبه بهبود نسبت به میکروسکوپهای معمولی. این ایده بسیار ساده و در عین حال مفید است و در بسیاری از کاربردهای تصویربرداری مختلف قابل کاربرد است”.
دانشمندان فعلاً به صورت تئوری کشف کرده اند با استفاده از روش میکروسکوپی LASE[3]، دربافت زنده میتوانند از لایه های بافت هدف یا نقاط خاص با جاسازی ذرات لیزری تصویربرداری کنند.
محققین اظهار کردهاند که تنها آن دسته از ذراتی که باریکه روی آنها متمرکز شده، به اندازهی کافی نور یا انرژی جذب کرده و به عنوان لیزر روشن میشوند. سایر ذرات که خارج از مسیر باریکه هستند، انرژی کمتری جذب کرده و تنها نور فلئورسانس تابش میکنند. محققین انتظار دارند که به کارگیری این روش در بافتهای زنده، که در حالت عادی نور در آنها به اطراف پراکنده میشود و تفکیکپذیری را از بین میبرد، بسیار مفید باشد زیرا با استفاده از ذرات لیزری، نقاط محدودی نور لیزر را انتشار داده و بنابراین نسبت به نور زمینه قابل تشخیص هستند و در نتیجه تفکیکپذیری مناسبی قابل دستیابی است.
امید است در آینده ذرات لیزری تا اندازه ای کوچک ساخته شوند که در آزمایشهای پزشکی قابل تزریق، کاشت و یا بلعیدن باشند. این ذرات میتوانند درون بدن به ارگانها یا تجمع پروتئینهای درون سلولها متصل شده و تصویربرداری با تفکیکپذیری nm ۱۰ را از این ساختار امکانپذیر سازند. در این صورت سلول مانند لیزر میدرخشد و به عنوان یک منبع نوری داخلی عمل میکند.
Source: